Εργοθεραπεία: Ένας οδηγός για γονείς

Επιμέλεια-Μετάφραση: Γιαννούτσου Δώρα, Εργοθεραπεύτρια SI

Η παρέμβαση των Εργοθεραπευτών εστιάζει στο να βοηθά άτομα με αισθητηριακές διαταραχές, σωματικές ή νοητικές αναπηρίες έτσι ώστε να αποκτήσουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο ανεξαρτησίας στους τομείς της καθημερινότητάς τους. Οι Εργοθεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν παιδιά με διάφορες εκπαιδευτικές ανάγκες να βελτιώσουν τις γνωστικές, τις σωματικές, τις αισθητηριακές καθώς και τις κινητικές τους δεξιότητες και κατά συνέπεια να βελτιώσουν την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους.

Κάποιοι ίσως πιστεύουν πως η εργοθεραπευτική παρέμβαση αφορά μόνο του ενήλικες, αφού τα παιδιά δεν «εργάζονται» καθημερινά. Η παραπάνω άποψη είναι λανθασμένη καθώς το παιχνίδι και η μάθηση αποτελούν σημαντικές δραστηριότητες της καθημερινότητας των παιδιών και στις οποίες παρεμβαίνουν οι Εργοθεραπευτές. Η εργοθεραπευτική εκτίμηση των δεξιοτήτων του παιδιού στο παιχνίδι, στις σχολικές επιδόσεις καθώς και στις καθημερινές δραστηριότητες (ντύσιμο-γδύσιμο, σίτιση, χρήση τουαλέτας κ.λπ), αποτελεί σημαντικό εργαλείο προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού είναι η πρέπουσα συγκριτικά με την χρονολογική του ηλικία.

Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Εργοθεραπείας (American Occupational Therapy Association), εκτός από την αντιμετώπιση των παραγόντων που επηρεάζουν τη σωματική ευεξία ενός ατόμου, οι Εργοθεραπευτές παρεμβαίνουν επίσης στους ψυχολογικούς, στους περιβαλλοντικούς και στους κοινωνικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργικότητα του ατόμου με ποικίλους τρόπους. Η παρέμβαση αυτή καθιστά τον εργοθεραπευτή ζωτικό μέλος της υγειονομικής περίθαλψης.

Πεδίο δράσης παιδιατρικής Εργοθεραπείας

Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Εργοθεραπείας, τα παιδιά με τα ιατρικά προβλήματα που αναφέρονται στη συνέχεια, επωφελούνται από τις υπηρεσίας Εργοθεραπείας:

ü  Τραυματισμοί κατά τη γέννηση ή γενετικές ανωμαλίες.

ü  Διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας.

ü  Τραυματικές βλάβες (του νωτιαίου μυελού ή του εγκεφάλου).

ü  Μαθησιακές δυσκολίες.

ü  Αυτισμός/Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.

ü  Νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα.

ü  Σύνδρομο Down και άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίας

ü  Προβλήματα συμπεριφοράς ή ψυχικής υγείας.

ü  Κατάγματα των οστών ή άλλες ορθοπεδικές κακώσεις.

ü  Νοητική υστέρηση.

ü  Μετεγχειρητικές συνθήκες.

ü  Εγκαύματα.

ü  Δισχιδή ράχη.

ü  Ακρωτηριασμοί.

ü  Καρκίνος.

ü  Σοβαρά τραύματα στο χέρι.

ü  Σκλήρυνση κατά πλάκας, Εγκεφαλική παράλυση και άλλες χρόνιες καταστάσεις.

Οι Εργοθεραπευτές παρεμβαίνουν στις παραπάνω ιατρικές καταστάσεις με τους παρακάτω τρόπους:

ü  Βοηθούν τα παιδιά αφενός να βελτιώσουν τις δεξιότητες της λεπτής κινητικότητας έτσι ώστε να είναι σε θέση να «πιάνουν» και να «αφήνουν» τα παιχνίδια που επιθυμούν και αφετέρου να αναπτύσσουν γραφοκινητικές δεξιότητες.

ü  Κατευθύνουν τον οπτικο-κινητικό συντονισμό έτσι ώστε να βελτιωθεί το παιχνίδι και οι σχολικές δεξιότητες των παιδιών (όπως να χτυπήσει ένα στόχο, να χτυπήσει την μπάλα, να αντιγράψει ένα κείμενο από τον πίνακα της τάξης κ.λπ.).

ü  Βοηθούν τα παιδία με σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη να μάθουν τα βασικά καθήκοντα της καθημερινότητάς τους (όπως το ντύσιμο, το βούρτσισμα  των δοντιών, τη σίτιση κ.λπ).

ü  Βοηθούν τα παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς να διατηρούν θετικές συμπεριφορές σε όλα τα περιβάλλοντα (π.χ. αντί να χτυπήσει τους άλλους ή να κάνει ζημιές, εκπαιδεύεται στο να χρησιμοποιεί θετικούς τρόπους για να διοχετεύσει το θυμό του όπως να καταγράψει τα συναισθήματα του ή να συμμετέχει σε μια φυσική δραστηριότητα).

ü  Διδάσκουν στα παιδιά με σωματικές αναπηρίες τις δεξιότητες που απαιτούνται για να τραφούν μόνα τους, να χειριστούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή να αυξήσουν την ταχύτητα της γραφής και την αναγνωσιμότητα των γραμμάτων τους.

ü  Αξιολογούν τις ανάγκες των παιδιών για ειδικό εξοπλισμό όπως το αναπηρικό αμαξίδιο, τον εξοπλισμό κολύμβησης, τις συσκευές ντυσίματος ή τα βοηθήματα επικοινωνίας.

ü  Συνεργάζονται με παιδιά που αντιμετωπίζουν αισθητηριακά ζητήματα καθώς και προβλήματα συγκέντρωσης έτσι ώστε να βελτιωθεί η εστίαση και οι κοινωνικές δεξιότητες.

Εργοθεραπεία-Φυσικοθεραπεία: Που διαφέρουν

Παρόλο που τόσο οι Εργοθεραπευτές όσο και οι Φυσικοθεραπευτές επιδιώκουν την βελτίωση της ποιότητας ζωής των παιδιών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, οι τομείς των δράσεων τους διαφέρουν. Οι Φυσικοθεραπευτές διαχειρίζονται τον πόνο, τη μυϊκή δύναμη, το εύρος κίνησης, την αντοχή και την κινητική λειτουργία ενώ οι Εργοθεραπευτές διαχειρίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό την λεπτή κινητικότητα, τις οπτικο-αντιληπτικές δεξιότητες, τις γνωστικές δεξιότητες και τα ελλείμματα αισθητηριακής επεξεργασίας.

Επαγγελματίες Εργοθεραπείας

Υπάρχουν δύο επαγγελματικά επίπεδα εκπαίδευσης που μπορεί να ακολουθήσει ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος: α) ο Εργοθεραπευτής και β) ο βοηθός Εργοθεραπευτή.

Οι Εργοθεραπευτές συμμετέχουν σε πρόγραμμα σπουδών που διαρκεί 4 έτη, λαμβάνουν πτυχίο από το τμήμα Εργοθεραπείας του Α.Τ.Ε.Ι Αθήνας και είναι υπεύθυνοι για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και τον σχεδιασμό της παρέμβασης, ενώ οι βοηθοί Εργοθεραπευτών συμμετέχουν σε πρόγραμμα σπουδών που διαρκεί 2 έτη, λαμβάνουν κατάρτιση είτε από δημόσια είτε από ιδιωτικά Ι.Ε.Κ και είναι υπεύθυνοι για την πραγματοποίηση της παρέμβασης που σχεδιάστηκε από τον Εργοθεραπευτή. Ακόμη, οι Εργοθεραπευτές λαμβάνουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ενώ οι βοηθοί Εργοθεραπευτών συμμετέχουν σε εθνικές εξετάσεις πιστοποίησης.

Οι επαγγελματίες Εργοθεραπείας απαιτείται να συμμετέχουν σε προγράμματα εποπτείας προκειμένου να βελτιώσουν την πρακτική τους. Επιπρόσθετα, οι μεταπτυχιακές σπουδές σε ορισμένα κράτη κρίνονται απαραίτητες, ενώ η συμμετοχή σε προγράμματα εξειδίκευσης απαιτείται όταν οι Εργοθεραπευτές επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν συγκεκριμένες θεραπευτικές μεθόδους (όπως Αισθητηριακή Ολοκλήρωση, Μέθοδος Bobath κ.λπ.).

Οι Εργοθεραπευτές εργάζονται σε ποικίλους χώρους, συμπεριλαμβανομένων:

ü  Των νοσοκομείων.

ü  Των σχολείων.

ü  Των κέντρων αποκατάστασης.

ü  Των εγκαταστάσεων ψυχικής υγείας.

ü  Των ιδιωτικών θεραπευτικών κέντρων.

ü  Των παιδιατρικών κλινικών.

ü  Των γηροκομείων.

Πρόσβαση σε προγράμματα Εργοθεραπείας 

Εάν νομίζεται πως το παιδί σας μπορεί να ωφεληθεί από την Εργοθεραπεία, μπορείτε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ιατρό (π.χ. παιδοψυχίατρο)  ή σε κάποιο δημόσιο φορέα προκειμένου να λάβετε το κατάλληλο παραπεμπτικό. Στη συνέχεια μπορείτε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο τα ιδιωτικά θεραπευτικά κέντρα της περιοχής σας, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες Εργοθεραπείας. Ακόμη, μπορείτε να απευθυνθείτε στον Πανελλήνιο Σύλλογο Ελλήνων Εργοθεραπευτών.

Παρόλα αυτά, η επιλογή του Εργοθεραπευτή ή του κέντρου ειδικών θεραπειών στο οποίο θα απευθυνθείτε πρέπει να γίνει με προσοχή.

Πηγή: http://kidshealth.org/parent/system/ill/occupational_therapy.html#